Znaczenie dowodu z opinii biegłego sądowego dla losów postępowania – biegły sądowy, cz. 4

Po omówieniu zagadnień dotyczących: roli biegłego w postępowaniu cywilnym, kto może zostać biegłym, możliwości kwestionowania opinii biegłego sądowego, przyszedł czas na wyjaśnienie jakie znaczenie dla postępowania cywilnego ma opinia biegłego sądowego.

Dowód z opinii biegłego jest jednym ze źródeł dowodowych przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego, obok: dokumentów, zeznań świadków, oględzin, przesłuchania stron i innych środków dowodowych (takich jak grupowe badanie krwi, nagrania audio lub audio-video).

Mimo tego, że w postępowaniu cywilnym nie przewidziano hierarchii dowodów i teoretycznie wszystkim dowodom należy nadawać taką samą moc, to trzeba podkreślić, że opinia biegłego sądowego może zaważyć na losach postępowania. Przede wszystkim z tego powodu, że sąd nie może dokonać ustaleń sprzecznych z opinią biegłego sądowego złożoną do akt, jeśli jest ona prawidłowa i odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym zebranym w sprawie materialne dowodowym. Tym samym, strony postępowania od początku powinny przykładać dużą wagę do złożonej do akt sprawy opinii biegłego sądowego i odpowiednio szybko reagować w przypadku, gdy jest ona dla strony niekorzystna.

Klienci bardzo często pytają, czy mogą złożyć do akt sprawy opinię biegłego sporządzoną na ich zlecenie przed dniem rozpoczęcia postępowania lub w jego trakcie (tak zwaną opinię prywatną).

Odpowiedź na tak zadane pytanie jest twierdząca – tak, można taką opinię przedstawić sądowi. Wpływ takiej opinii na losy postępowania jest jednak inny niż Klientom się wydaje. Wadą prywatnej opinii jest to, że sąd nie może potraktować jej na równi z opinią sporządzoną przez biegłego sądowego. Opinia prywatna nie może też zastąpić dowodu z opinii biegłego sądowego.

W rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego opinią biegłego, stanowiącą dowód z opinii biegłego sądowego, w rozumieniu tych przepisów, jest tylko opinia złożona do akt sprawy przez osobę wyznaczoną przez sąd (czyli stałego biegłego sądowego lub biegłego sądowego ad hoc). W żadnym wypadku sąd nie uzna za opinię biegłego sądowego opinii sporządzonej na zlecenie strony, nawet jeśli sporządził ją największy w kraju autorytet.

Niezmienne pozostaje stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym, nie może być traktowana w procesie jako dowód z opinii nawet opinia sporządzona przez stałego biegłego sądowego wykonana na polecenie strony i złożona do akt sądowych.

Prywatne opinie opracowane na zlecenie stron, czy to w toku procesu, czy jeszcze przed jego wszczęciem, są dokumentami prywatnymi. W razie przyjęcia ich przez sąd orzekający w poczet materiału dowodowego należy je traktować jako wyjaśnienie strony składającej tę opinię, stanowiące poparcie stanowiska strony z uwzględnieniem wiedzy eksperckiej. Prywatna opinia może natomiast być argumentem przemawiającym za koniecznością dopuszczenia przez sąd dowodu z opinii biegłego.

Podsumowując, nie rekomenduję liczenia na to, że prywatna opinia, przedstawiona do akt, może zastąpić dowód z opinii biegłego sądowego. Strona nie powinna rezygnować ze zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego.  Brak wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego może skutkować przegraniem procesu (o czym więcej tutaj) i może zostać uznane za brak należytej staranności adwokata lub radcy prawnego w reprezentowaniu interesów klienta.

Na zakończenie cyklu artykułów związanych z biegłym sądowym odniosę się do kwestii funkcjonowania biegłych sądowych w wymiarze sprawiedliwości. Zapraszam do lektury kolejnego wpisu z serii.