W oczekiwaniu na uchwałę „frankową” Sądu Najwyższego – stanowisko Rzecznika Finansowego

Do Sądu Najwyższego zaczynają wpływać dodatkowe stanowiska organów państwowych w przedmiocie kredytów we „frankach”.

Dla niewtajemniczonych, a zainteresowanych tematem, przypominam, że Sąd Najwyższy w dniu 11 maja 2021 roku miał wydać uchwałę w pełnym składzie Izby Cywilnej. W uchwale tej Sąd Najwyższy miał odpowiedzieć na sześć pytań.

Mimo dużego zainteresowania mediów, banków i kredytobiorców, Sąd Najwyższy, zamiast wydać uchwałę, postanowił zawiadomić o toczącym się postępowaniu: Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Komisję Nadzoru Finansowego, Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Rzecznika Finansowego.

Jedocześnie Sąd zwrócił się do tych organów o przedstawienie ich stanowiska co do kierunków rozstrzygnięcia zagadnień prawnych ujętych w pytaniach, co do których Sąd Najwyższy ma się wypowiedzieć.

Sąd Najwyższy ma udzielić odpowiedzi na następujące pytania:

• Czy po wykluczeniu z umowy postanowień dotyczących sposobu określania kursu franka możliwe jest uzupełnienie powstałej luki przez inny sposób określenia kursu wynikający z przepisów lub zwyczajów?
• Czy w przypadku braku możliwości uzupełnienia powstałej luki w umowie kredytu indeksowanego może ona wiązać strony w pozostałym zakresie?
• Czy w przypadku braku możliwości uzupełnienia powstałej luki w umowie kredytu denominowanego może ona wiązać strony w pozostałym zakresie?
• Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej sąd powinien rozliczyć strony w drodze potrącenia ich wzajemnych roszczeń, czy raczej strony mają dwa odrębne roszczenia, które powinny zostać rozpoznane niezależnie?
• Kiedy rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczeń banku o zwrot wypłaconego kapitału?
• Czy w przypadku nieważności umowy bank ma prawo do żądania od kredytobiorcy wynagrodzenia za korzystanie z kapitału?

Z informacji zawartych na stronie Rzecznika Finansowego wynika, że rekomenduje on następujący kierunek rozstrzygnięcia:

• Co do zasady, możliwe byłoby uzupełnienie luki przepisem dyspozytywnym, jednak takiego przepisu, mogącego mieć zastosowanie w sprawach kredytów indeksowanych i denominowanych, w polskim prawie brak.
• Jeśli brak jest możliwości ustalenia wiążącego strony kursu to umowa może wiązać strony dalej TYLKO jeśli kredytobiorca będący konsumentem, w sposób świadomy i dobrowolny zgodzi się na dalsze obowiązywanie nieuczciwych postanowień dotyczących ustalenia takiego kursu.
• W przypadku nieważności umowy kredytu obu stronom umowy przysługują odrębne roszczenia o zwrot spełnionych świadczeń.
• Bieg przedawnienia roszczenia banku, rozpoczyna się od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna. Za trwałą bezskuteczność należy uznać brak świadomej i wolnej zgody na postanowienie niedozwolone wyrażony w pierwszym wystąpieniu skierowanym przez konsumenta do banku, kwestionującym ważność umowy albo wskazującym na abuzywny charakter jej postanowień. Uważam, że pierwszym wystąpieniem może być zarówno wezwanie do zwrotu nienależnego świadczenia jak również zawezwanie banku do próby ugodowej.
• W ocenie Rzecznika Finansowego żądanie przez bank wynagrodzenia za korzystanie z kapitału jest sprzeczne z prawem Unii Europejskiej oraz krajowym.

Stanowisko Rzecznika Finansowego jest spójne z jego wcześniejszymi wypowiedziami w tych kwestiach jak też ze stanowiskiem Prokuratora Generalnego z dnia 1 kwietnia 2021 roku złożonym w tej samej sprawie. Oba stanowiska potwierdzają, że rozpoczęcie batalii sądowej z bankiem było dobrą decyzją i daje duże szanse na uwolnienie się od kredytu.

Pozdrawiam,

adw. Anna Diaby-Lipka