Prokura – pełnomocnictwo udzielane przez przedsiębiorcę cz. 1

Prokura często ułatwia przedsiębiorcy prowadzenie działalności gospodarczej. Warto więc wiedzieć, czym dokładnie jest oraz jakie są zasady jej udzielania.

Prokura to specyficzny rodzaj pełnomocnictwa…

Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę, który podlega obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej „CEIDG”) albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Pełnomocnictwo to obejmuje umocowanie do wykonywania czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

W związku z faktem, że prokura obejmuje czynności związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, to nie ma sporu, co do tego, że spółki kapitałowe, w szczególności spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nie prowadząca działalności gospodarczej nie może ustanowić prokurenta.

Zgodnie z przedstawioną powyżej definicją nie może być wątpliwości, że prokurę może ustanowić osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą oraz przedsiębiorcy podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, tj.: spółki osobowe (jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne), spółki kapitałowe (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne, europejskie); spółdzielnie; spółdzielnie europejskie; przedsiębiorstwa państwowe; instytuty badawcze; towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych; oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.

Prokury nie może ustanowić spółka cywilna, która nie jest podmiotem prawnym. Spółka cywilna jako taka nie jest przedsiębiorcą, nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców ani CEIDG. Prokurę mogliby jednak ustanowić wspólnicy spółki, którzy podlegają wpisowi do CEIDG lub rejestru przedsiębiorców. Należy pamiętać, że czynności podjęte przez takiego prokurenta miałyby skutek jedynie w sferze działalności tego wspólnika, a nie spółki, czy pozostałych wspólników.

Nie mogą udzielać prokury spółki będące w stanie likwidacji, jak również przedsiębiorcy po ogłoszeniu upadłości. Prokura udzielona przed otwarciem likwidacji lub po ogłoszeniu upadłości wygasa z mocy prawa.

Zgodnie z przepisami prawa restrukturyzacyjnego otwarcie postępowania sanacyjnego powoduje wygaśnięcie prokury udzielonej przez dłużnika. Zarządca może jednak w toku postępowania sanacyjnego udzielać pełnomocnictw, w tym prokury.

Prokurent jest przedstawicielem przedsiębiorcy. W rezultacie czynność prawna dokonana przez prokurenta w granicach umocowania pociąga więc za sobą skutki bezpośrednio dla mocodawcy.

Uprawnienia prokurenta są bardzo szerokie…

Prokurent może w imieniu przedsiębiorcy:

• zawierać umowy;
• nabywać prawa;
• zaciągać zobowiązania;
• zatrudniać pracowników;
• dokonywać czynności procesowych przed sądami cywilnymi, administracyjnymi lub występować przed organami administracji publicznej (np. wnieść do sądu pozew, cofnąć powództwo, zawrzeć ugodę);
• udzielać pełnomocnictw procesowych;
• wykonywać uprawnienia wynikające z posiadanych przez przedsiębiorcę udziałów lub akcji;
• dokonywać czynności w postępowaniu karnym;
• występować w postępowaniu podatkowym;
• wystawiać weksle, czeki oraz udzielić poręczenia.

Prokurent jest między innymi uprawniony do zawierania umów: sprzedaży (w tym prowadzących do nabycia maszyn, urządzeń lub surowców, zbycia środków trwałych spółki); najmu; kontraktacji; dostawy; świadczenia usług; pożyczki lub kredytu (bez względu na jego wysokość); nabywania nieruchomości lub praw na niej. Prokurent może również dokonywać czynności związanych z ochroną lub wykonaniem praw własności przemysłowej.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu w Lublinie prokurent jest umocowany do działania w imieniu przedsiębiorcy (a nie jego zarządu, czy oddziału przedsiębiorcy) w postępowaniu administracyjnym (w postępowaniu przed organami podatkowymi i celnymi, Urzędem Patentowym RP, Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Urzędem Regulacji Energetyki, organami samorządu terytorialnego, organami administracji rządowej) i sądowoadministracyjnymi (postępowanie przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi i Naczelnym Sądem Administracyjnym). Sąd podkreślił, że prokurent jest uprawniony do działania w imieniu przedsiębiorcy w postępowaniu zainicjowanym wnioskiem o nadpłatę i do podpisania korekty deklaracji, bez okazania szczególnego pełnomocnictwa w tym zakresie. Umocowanie takie wynika z istoty prokury i nie wymaga, by pełnomocnik taki musiał legitymować się dodatkowo pełnomocnictwem udzielonym w trybie art. 80 a Ordynacji podatkowej.

Reasumując, uprawnienia prokurenta dotyczą czynności faktycznych, prawnych i procesowych.

Ponieważ prokurent jest uprawniony do podejmowania czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, to uznaje się, że nie jest uprawniony do podejmowania czynności związanych z utworzeniem przedsiębiorcy, zakończeniem jego działalności, jak również składania w tym zakresie wniosków do rejestru lub ewidencji.

O ograniczeniach prokury, jak ją ustanowić oraz o treści dokumentu prokury napiszę w kolejnym wpisie.