Pracownik z niepełnosprawnością – od kiedy musisz traktować go wyjątkowo

Jeżeli jesteś pracodawcą powinieneś rozważyć, czy zatrudnić osoby z niepełnosprawnością. Szczególnie jeśli zatrudniasz co najmniej 25 osób.

Dlaczego?

Odpowiedź jest prosta – państwo premiuje pracodawców, którzy są otwarci na pracowników z niepełnosprawnością.

W jaki sposób?

Wśród przywilejów można wymienić m.in.: (1) uniknięcie opłaty za brak zatrudnienia osób z niepełnosprawnością (przy zatrudnieniu minimum 25 pracowników – 6 % powinny stanowić osoby z niepełnosprawnością); (ii) możliwość ubiegania się o dofinasowanie do wynagrodzenia pracownika z funduszu PFRON, którego wysokość uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności.

Jednak zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością to dla pracodawcy nie tylko przywileje, ale i obowiązki. Osoba z niepełnosprawnością jest szczególnym pracownikiem, którego musisz potraktować wyjątkowo. Nie zniechęcaj się jednak i porzuć krzywdzące przekonania, a możesz zyskać wspaniałego pracownika. W cyklu 4 artykułów zmierzę się z krzywdzącym mitem „niezdolności do jakiejkolwiek pracy” oraz omówię obowiązki związane z czasem pracy osób z niepełnosprawnością.

Jeżeli ten temat Cię interesuje – zapraszam do lektury!

Wiesz już, że ważne jest by ustalić odsetek pracowników z niepełnosprawnością, a także że musisz traktować ich wyjątkowo. W tym wpisie ustalimy kogo dokładnie na gruncie prawa pracy uznajemy za pracownika z niepełnosprawnością i od kiedy taką osobę należy traktować wyjątkowo.

Na gruncie prawa pracy osoba z niepełnosprawnością to osoba, której niepełnosprawność została formalnie potwierdzona. Potwierdzeniem niepełnosprawności są najczęściej orzeczenia wydawane przez powiatowe lub wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności, czy lekarzy orzeczników ZUS.

Od kiedy pracownika z niepełnosprawnością należy traktować wyjątkowo?

Pracownika z niepełnosprawnością musisz wliczyć do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych i traktować wyjątkowo już od momentu przedstawiania przez niego orzeczenia, które potwierdza jego niepełnosprawność.   

Pamiętaj!

Powołanie się na orzeczenie o niepełnosprawności stanowi prawo, a nie obowiązek pracownika. Jeżeli pracownik chce skorzystać ze szczególnych uprawnień musi przedstawić Ci orzeczenie o niepełnosprawności. Jednak decyzja leży wyłącznie po jego stronie. Jeżeli zdecyduje, że nie ujawni Ci orzeczenia o niepełnosprawności, nie może ponosi z tego tytułu żadnych negatywnych konsekwencji.

Czy każdego pracownika z niepełnosprawnością należy traktować tak samo?

Nie. Wymogi, jakie musisz spełnić zależą od stopnia niepełnosprawności danego pracownika, stwierdzonego w orzeczeniu. Wyróżnia się trzy stopnie – które opisałam w ramce poniżej. Najważniejsze – żaden ze stopni niepełnosprawności nie dyskwalifikuje osoby niepełnosprawnej, jako pracownika. Odzwierciedla to stosowany obecnie język, który nie wyklucza i nie stygmatyzuje. Stąd odejście od określenia „inwalidztwo”, czy „zakaz wykonywania jakiejkolwiek pracy”.

Niepełnosprawność ustala się według trzystopniowej skali, wyróżniając stopień:

• znaczny – osoba z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagająca, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (w tym samoobsługi, poruszania się i komunikacji),
• umiarkowany – osoba z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagająca czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych,
• lekki – osoba o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy (w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną) lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych. Powyższe braki dają się kompensować za pomocą wyposażenia ortopedycznego oraz środków pomocniczych lub technicznych.

Podsumowanie

Reasumując, osobę z niepełnosprawnością musisz traktować wyjątkowo od dnia, w którym okaże Ci oświadczenie o niepełnosprawności. Jej uprawnienia (a Twoje obowiązki) zależą od stwierdzonego w orzeczeniu stopnia niepełnosprawności. Przy czym to wyłącznie pracownik decyduje, czy chce się powołać na orzeczenie i skorzystać z uprawnień. Nie możesz go do tego zmusić ani za to karać.

Żaden stopień niepełnosprawności nie dyskwalifikuje osoby, jako pracownika.

W kolejnym artykule zmierzę się z krzywdzącym mitem „niezdolności do jakiejkolwiek pracy” i pomogę Ci ustalić, jaką pracę zlecić osobie z niepełnosprawnością – zachęcam Cię do dalszej lektury.

r. pr. Dorota Węgrzyńska-Jarząbek