Czy osoby niepełnosprawne mogą wykonywać każdą pracę? Czy orzeczenie „niezdolny do jakiejkolwiek pracy” to zakaz w zatrudnieniu?

Z ostatniego wpisu (👉tutaj) wiesz już, że żaden stopień niepełnosprawności nie dyskwalifikuje osoby, jako pracownika. W tym artykule rozwinę tę kwestię. Zmierzę się z krzywdzącym mitem „niezdolności do jakiejkolwiek pracy” i pomogę Ci ustalić, jaką pracę zlecić osobie z niepełnosprawnością.

Jeżeli ten temat Cię interesuje – zapraszam do lektury!

Czy osoby niepełnosprawne mogą wykonywać każdą pracę?

Nie można w sposób ogólny i definitywny odpowiedzieć na to pytanie.

W każdym przypadku konieczna jest indywidualne podejście z uwzględnieniem konkretnej dysfunkcji stanowiącej przyczynę niepełnosprawności.

Przykładowo osoba chora psychicznie zasadniczo jest zdolna do wykonywania każdej pracy w przystosowanych warunkach. W tym przypadku rzadziej będzie chodziło o techniczne udogodnienia, a uwzględnienia wskazań z opinii lekarza medycyny pracy – np. brak ekspozycji na stres, w tym kontakt z nieznanymi osobami, unikanie monotonnych i długotrwałych czynności.

Kluczowe – jak przy zatrudnieniu każdego pracownika – jest orzeczenie lekarza medycyny pracy wydane w następstwie badań profilaktycznych. Żadnego pracownika nie możesz dopuścić do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku oraz w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Zatrudniając osoby z niepełnosprawnością, należy więc stosować standardowe procedury.

Tym samym to w orzeczeniu lekarza medycyny pracy znajdziesz wiążącą odpowiedź na pytanie, czy osoba z niepełnosprawnością może pracować na danym stanowisku. Odnosi się ono bowiem do konkretnych czynności i w ich kontekście przeprowadzane jest badanie danej osoby.

Pamiętaj!

Lekarz medycyny pracy może zastrzec, że osoba z niepełnosprawnością może pracować na danym stanowisku, jednak przy spełnieniu dodatkowych warunków. Może to być koniecznością wdrożenia racjonalnych usprawnień w zakresie organizacji pracy, czasu pracy, przemeblowania pomieszczenia lub odpowiedniego jego wyposażenia.

Czy orzeczenie „niezdolny do jakiejkolwiek pracy” to zakaz w zatrudnieniu?

Nie.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności posługujące się ogólnikami (tj. „niezdolna do pracy”, „zakaz pracy”) nie stanowi zakazu w zatrudnieniu danej osoby. Nie zastępują one omówionych powyżej orzeczeń lekarskich wydawanych po przeprowadzeniu badań profilaktycznych. Pomimo takiego orzeczenia, lekarz medycyny pracy może dopuścić osobę z niepełnosprawnością do pracy na danym stanowisku

Przepisy prawa nie wiążą z orzeczeniem o niepełnosprawności takich samych konsekwencji, co z badaniami profilaktycznymi. Wręcz przeciwnie, przepisy dotyczące osób niepełnosprawnych mają na celu wsparcie aktywizacji zawodowej, adaptacji w środowisku pracy i zatrudniania osób niepełnosprawnych, pomimo dysfunkcji którymi są one dotknięte.

Pamiętaj! Żaden stopień niepełnosprawności nie dyskwalifikuje osoby, jako pracownika.

Ma to swoje odzwierciedlenie w języku stosowanym obecnie w prawie oraz orzeczeniach o niepełnosprawności, który nie wyklucza i nie stygmatyzuje. Stąd odejście od określenia „inwalidztwo”, czy „zakaz wykonywania jakiejkolwiek pracy”, „całkowita niezdolność do pracy”.

To ostatnie pojęcie obowiązuje na gruncie regulacji ZUS, jednak nie odnosi się do samej możliwości zatrudnienia, a zakresu świadczeń socjalnych. „Całkowitą niezdolność do pracy” na gruncie prawa pracy należy odczytywać, jako niemożność wykonywania pracy w warunkach nieprzystosowanych specjalnie do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. Nie przesądza to więc o brak możliwości zatrudnia takiej osoby.

Wytyczne znajdujące się w orzeczeniu o niepełnosprawności mogą pomóc ustalić, czy osoba ze względu na swoją niepełnosprawność jest ograniczona albo pozbawiona możliwości wykonywania danych czynności. Wytyczne te – w szczególności natury ogólnej, zakazujące danej osobie podjęcia jakiegokolwiek zatrudnienia – nie są wiążące dla samego pracownika, pracodawcy, czy innych osób.

*.*.*

Podsumowanie

Możesz zatrudnić pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawność ze wskazaniem „zakaz pracy”, jeżeli tylko lekarz medycyny pracy dopuści go do pracy w ramach badań profilaktycznych. To właśnie w orzeczeniu lekarza medycyny pracy znajdziesz konkretną odpowiedź na pytanie, czy określoną pracę możesz zlecić osobie z niepełnosprawnością.

W kolejnym artykule poszukam odpowiedzi na pytanie, ile powinna pracować osobą z niepełnosprawnością i czy może pracować w nadgodzinach, porze nocnej i weekendy.

Zachęcam Cię do jego lektury!

pr. Dorota Węgrzyńska-Jarząbek